រោគ​សញ្ញា​នៃ​ជំងឺ​អáŸážŠážŸáŸ
ážáž¾â€‹áž˜áŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž˜áž¶áž“​រោគ​សញ្ញា​យ៉ាង​ដូច​ម៉áŸáŸ’ážáž…​?
មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹(HIV)​មាន​រោគ​សញ្ញា​ផ្សáŸáž„​ៗ​ពី​គ្នា​អា​ស្រáŸáž™â€‹áž‘ៅ​លើ​បុគ្គល​ម្នាក់​ៗ​និង​ដំណាក់​​កាល​​នៃ​​ជំងឺ​​​ដែល​អ្នក​កំពុង​មាន​។
ដំណាក់​កាល​ដំបូង​នៃ​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹(HIV)​​៖​ រោគ​សញ្ញា​
ក្នុង​រយៈ​ពáŸáž›â€‹áŸ¢â€‹-​៤​សប្ážáž¶áž áŸâ€‹ážŠáŸ†áž”ូង​បន្ទាប់​ពី​ការ​ឆ្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸ ​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​ (​ប៉ុន្ážáŸ‚​មិន​មែន​ទាំង ​អស់​​គ្នា​​ទáŸâ€‹) មាន​រោគ​សញ្ញា​ដូច​ជា​គ្រុន​ផ្ážáž¶â€‹ážŸáž¶áž™â€‹ážŠáŸ‚ល​ជា​រឿយ​ៗ​ážáŸ’រូវ​បាន​គáŸâ€‹áž–ិ​ពណ៌នា​ážáž¶â€‹áž‡áž¶â€‹«â€‹áž‡áŸ†áž„ឺ​គ្រុន​ ផ្ážáž¶â€‹ážŸáž¶áž™â€‹ážŠáŸâ€‹áž¢áž¶â€‹áž€áŸ’រក់​ដែល​មិន​ធ្លាប់​មាន​ពី​មុន​មក​» ​។​រោគ​សញ្ញា​នáŸáŸ‡â€‹áž‚áŸâ€‹áž ៅ​ážáž¶ ​«â€‹ážŸáž‰áŸ’ញា​នៃ​ការ​ឆ្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„áž‚ ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž“ៅ​គ្រា​ដំបូង​» ​ហើយ​វា​ជា​ការ​ឆ្លើយ​​ážáž”​នៃ​សារ​ពាង្គ​កាយ​ជា​លក្ážážŽáŸˆâ€‹áž’ម្ម​ជាážáž·â€‹áž…ំពោះ​ការ​ឆ្លង​ មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áŸ”​រោគ​សញ្ញា​មáŸâ€‹ážšáŸ„áž‚áŸâ€‹áž¢ážŠážŸáŸâ€‹áž“ៅ​ដំណាក់​កាល​ឆ្លង​ដំបូង​អាច​រួម​បញ្ចូល​នូវ​សញ្ញា​ដូច ​ážâ€‹áž‘ៅ​នáŸáŸ‡ ​៖
- គ្រុន​ក្ážáŸ…​
- ហើម​ក្រ​ពáŸáž‰â€‹
- រលាក​បំពង់​ក​
- រលាក​រោល​និង​កន្ទួល​ស្បែក​
- អស់​កម្លាំង​ល្ហិážâ€‹áž›áŸ’ហៃ
- ឈឺ​សាច់​ដុំ​និង​សន្លាក់​ឆ្អឹង
- ឈឺ​ក្បាល​
រោគ​សញ្ញា​ទាំង​នáŸáŸ‡â€‹áž¢áž¶áž…​កើážâ€‹áž¡áž¾áž„​ចាប់​ពី​ពីរ​បី​ážáŸ’ងៃ​រហូážâ€‹ážŠáž›áŸ‹â€‹áž”ី​បួន​សប្ážáž¶áž áŸâ€‹áŸ”​ទោះ​ជា​យ៉ាង​នáŸáŸ‡â€‹â€‹áž€áŸ’ážáž¸â€‹áž¢áŸ’នក​ មិន​គួរ​សន្មážâ€‹ážáž¶â€‹áž¢áŸ’នក​មាន​ផ្ទុក​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž“ោះ​ទáŸâ€‹áž”្រសិន​បើ​អ្នក​មាន​រោគ​សញ្ញា​ទាំង​នáŸáŸ‡â€‹áž–្រោះ​ážáž¶â€‹ážšáŸ„គ​សញ្ញា​នី​មួយ​ៗ​នៃ​រោគ​សញ្ញា​ទាំង​នáŸáŸ‡â€‹áž¢áž¶áž…​បណ្ážáž¶áž›â€‹áž˜áž€â€‹áž–ី​ជំងឺ​ផ្សáŸáž„​ទៀážâ€‹áž€áŸâ€‹ážáž¶â€‹áž”ាន​។​ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​មិន​មែន​មនុស្ស​គ្រប់​រូប​ដែល​ឆ្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹ážŸáž»áž‘្ធ​ážáŸ‚​មាន​​ប្រážáž·â€‹áž€áž˜áŸ’ម​ឆ្លើយ​ážáž”​ទៅ​នឹង​សារ​ពាង្គ​កាយ​នោះ​​​​កáŸâ€‹áž‘áŸâ€‹ážŠáŸ‚រ​។​មនុស្ស​ជា​ច្រើន​ឆ្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž ើយ​មិន​ចáŸáž‰â€‹ážšáŸ„គ​សញ្ញា​អ្វី​ទាំង​អស់​នៅ​ក្នុង​រយៈ​ពáŸáž› ​១០​ឆ្នាំ​ឬ​ច្រើន​ជាង​​នáŸáŸ‡â€‹áŸ”​
អ្នក​អាច​មិន​ដឹង​ážáž¶â€‹ážáž¾â€‹áž¢áŸ’នក​មាន​ផ្ទុក​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹ážŠáŸ„យ​សារ​ážáŸ‚​រោគ​សញ្ញា​នោះ​ទáŸâ€‹áŸ”មធ្យោ​បាយ​ážáŸ‚​មួយ​គážáŸ‹â€‹ážŠáŸ‚ល​ឱ្យ​អ្នក​ដឹង​ពិážâ€‹áž”្រាកដ​ážáž¶â€‹áž¢áŸ’នក​មាន​ផ្ទុក​មáŸážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž¬â€‹áž¢ážáŸ‹â€‹áž“ោះ​គឺ​ការ​ធ្វើ​ážáŸážŸáŸ’ážâ€‹ážˆáž¶áž˜â€‹áŸ”
គឺ​ជា​ការ​មាន​សារ​សំážáž¶áž“់​ដែល​អ្នក​ážáŸ’រូវ​ចង​ចាំ​ážáž¶â€‹áž˜áž¶áž“​ឬ​គ្មាន​រោគ​សញ្ញា​កáŸâ€‹ážŠáŸ„យ​អ្នក​នៅ​ážáŸ‚​ស្ážáž·ážâ€‹áž€áŸ’នុង​​ស្ážáž¶áž“​​ភាព​គ្រោះ​ážáŸ’នាក់​ážáŸ’ពស់​ជា​ពិ​សáŸážŸâ€‹áž˜áž½áž™â€‹áž€áŸ’នុង​ការ​ចម្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹(HIV)​ទៅ​អោយ​ដៃ​គូ​រួម​ភáŸáž‘​ឬ​ដៃ​គូ​ប្រើ​ប្រាស់​ážáŸ’នាំ​ញៀន​របស់​អ្នក​នៅ​អំឡុង​ពáŸáž›â€‹áž“áŸáŸ‡â€‹áž–្រោះ​ážáž¶â€‹áž€áŸ’នុ​ង​លំ​ហូរ​ឈាម​របស់​មាន​​កំរិážâ€‹áž˜áŸážšáŸ„គ​HIV​​ážáŸ’ពស់​។នៅ​ដំណាក់​កាល​នáŸáŸ‡â€‹áž˜áž¶áž“​សារ​សំážáž¶áž“់​ណាស់​ក្នុង​ការ​បន្ážáž™â€‹áž ា​និ​ភáŸáž™â€‹áž“ៃ​ការ​ចម្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áŸ”
ដំ​ណាក់​ការ​ទី​២​នៃ​រោគ​សញ្ញា​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áŸ–
បន្ទាប់​ពី​ដំណាក់​កាល​ទី​១​នៃ​ការ​ឆ្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹ážšáž½áž…​ហើយ​ជម្ងឺ​បាន​ឈា​ន​ដល់​ដំណាក់​កាល​មួយ​ទៀážâ€‹ážŠáŸ‚ល​ភា​សា​អង់​គ្លáŸážŸâ€‹áž ៅ​ážáž¶â€‹áž‚្លី​និážâ€‹áž›â€‹áž¡áŸâ€‹ážáž¹â€‹áž“​ស៊ី​ស្ážáŸáž ​(​Clinical ​Latency ​Stage​)​ ។​ពាក្យ​ážáž¶â€‹áž¡áŸâ€‹ážáž¹áž“​ស៊ី​(​Latency​) ​មាន​នáŸáž™â€‹ážáž¶â€‹áž‡áž¶â€‹ážŠáŸ†â€‹ážŽáž¶áž€áŸ‹â€‹áž€áž¶áž›â€‹áž˜áž½áž™â€‹ážŠáŸ‚ល​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​ចូល​ទៅ​រស់​នៅ​ឬ​អភិ​វឌ្ážáž“áŸâ€‹ážáŸ’លួន​ក្នុង​ážáŸ’លួន​មនុស្ស​ដោយ​មិន​បាន​បង្កើážâ€‹áž‡áž¶â€‹ážšáŸ„គ​សញ្ញា​អ្វី​ឡើយ​។​ក្នុង​ដំណាក់​កាល​គ្លី​និ​ážáž›â€‹áž¡áŸâ€‹ážáž¹áž“​ស៊ី​នáŸáŸ‡â€‹áž¢áŸ’នក​ដែល​បាន​ឆ្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹ážšážŸáŸ‹â€‹áž“ៅ​ហាក់​ដូច​ជា​គ្មាន​រោគ​សញ្ញា​ដែល​ទាក់​ទង​នឹង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž¢áŸŠáž¸â€‹áž…ឹង​។ (ដំ​ណាក់​កាល​នáŸáŸ‡â€‹áž‡áž½áž“​កាល​គáŸâ€‹áž¢áŸ„យ​ឈ្មោះ​ážáž¶â€‹áž¢áž¶â€‹ážŸáŸŠáž¸â€‹áž˜áŸ’ព​ážáž»â€‹áž˜áŸ‰áž¶â€‹áž’ិក​ហ៊ី​វ​អ៊ិន​ហ្វិច​ស្ស៊ឹន​ឬ​ក្រូ​និច​ហ៊ីវ​អ៊ិន​ហ្វិច​ស៊្សឹន​-​ Asymptomatic ​HIV​ infection ​or​ Chronic​ HIV​ infection​)​ ។ នៅ​ដំណាក់​កាល​គ្លី​និ​ážáž›â€‹ážŸáŸ’ážáŸážâ€‹áž“áŸáŸ‡â€‹áž˜áŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž€â€‹áž€áž¾ážâ€‹áž¡áž¾áž„​ក្នុង​កំរិážâ€‹áž‘ាប​ណាស់​បើ​ទោះ​ជា​វា​នៅ​មាន​​សកម្ម​ភាព​​រស់​រវើក​កáŸâ€‹ážŠáŸ„យ​។​
ប្រសិន​បើ​អ្នក​កំពុង​ព្យា​បាល​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž¢áŸ’នក​ប្រហែល​ជា​រស់​នៅ​ជា​មួយ​នឹង​ដំ​ណាក់​កាល​គ្លី​និ​ážáž›â€‹ážŸáŸ’ážáŸážâ€‹áž“áŸáŸ‡â€‹ážšáž¶áž”់​ទស​វážáŸ’ស​ពី​ព្រោះ​ការ​ព្យា​បាល​របៀប​នáŸáŸ‡â€‹áž¢áž¶áž…​ជួយ​បង្រ្កាប​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​បាន​។សម្រាប់​មនុស្ស​ដែល​មិន​ព្យា​បាល​ជម្ងឺ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹ ដំណាក់​កាល​គ្លី​និ​ážáž›â€‹áž¡áŸâ€‹ážáž¹áž“​ស៊ី​ស្ážáŸážâ€‹áž“áŸáŸ‡â€‹áž¢áž¶áž…​មាន​រយៈ​ពáŸáž›â€‹ážáŸ’រឹម​ážáŸ‚​១០​ឆ្នាំ​ប៉ុណ្ណោះ​ប៉ុន្ážáŸ‚​សម្រាប់​អ្នក​ážáŸ’លះ​ទៀážâ€‹áž˜áŸâ€‹ážšáŸ„គ​អាច​វិ​វážáŸ’ážâ€‹ážáž¶áž˜â€‹ážšáž™áŸˆâ€‹ážŠáŸ†ážŽáž¶áž€áŸ‹â€‹áž€áž¶áž›â€‹áž“áŸáŸ‡â€‹áž€áž¶áž“់​ážáŸ‚​រហáŸážŸâ€‹áŸ” ទោះ​​ជា​យ៉ាង​នáŸáŸ‡â€‹áž€áŸ’ážáž¸â€‹áž¢áŸ’នក​ážáŸ’រូវ​ចាំ​ážáž¶â€‹áž˜áž“ុស្ស​ដែល​ស្ážáž·ážâ€‹áž€áŸ’នុង​ដំណាក់​កាល​ទី​២​នáŸáŸ‡â€‹áž“ៅ​ážáŸ‚​អាច​ចម្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž‘ៅ​អោយ​អ្នក​ដáŸáž‘ៃ​បាន​បើ​ទោះ​ជា​ពួក​គáŸâ€‹áž€áŸ†áž–ុង​ព្យា​បាល​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž ើយ​បើ​ទោះ​ជា​ការ​ព្យា​បាល​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž¢áž¶áž…​ជួយ​បន្ážáž™â€‹áž€áŸ†ážšáž·ážâ€‹áž“ៃ​ការ​ឆ្លង​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž€áŸâ€‹ážŠáŸ„យ​។​
សារ​ជា​ážáŸ’មី​ម្ážáž„​ទៀážâ€‹áž˜áž’្យោ​បាយ​ážáŸ‚​មួយ​គážáŸ‹â€‹ážŠáž¾áž˜áŸ’បី​អោយ​ប្រា​កដ​ážáž¶â€‹ážáž¾â€‹áž¢áŸ’នក​មាន​ផ្ទុក​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž¬â€‹áž‘áŸâ€‹áž¢áŸ’ន​ក​ážáŸ’រូវ​ážáŸ‚​ទៅ​ធ្វើ​ážáŸážŸáŸ’ážâ€‹ážˆáž¶áž˜â€‹áŸ”
ដំណាក់​កាល​ទី​៣​នៃ​រោគ​សញ្ញា​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áŸ–​ការ​វិ​វážáŸ’ážáž“áŸâ€‹áž‘ៅ​រក​ជម្ងឺ​អáŸážŠážŸáŸ
ប្រសិន​បើ​អ្ន​ក​មាន​ផ្ទុក​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž ើយ​អ្នក​មិន​បាន​ព្យា​បាល​វា​នោះ​ជាយ​ážáž¶â€‹áž áŸážáž»â€‹áž˜áŸâ€‹ážšáŸ„គ​នឹង​បំផ្លាញ​ប្រពáŸáž“្ធ​ការ​ពារ​រាង្គ​កាយ​របស់​អ្នក​អោយ​កាន់​ážáŸ‚​ចុះ​ážáŸ’សោយ​ទៅ​ៗ​។នៅ​ពáŸáž›â€‹áž“áŸáŸ‡â€‹ážšáŸ„គ​សញ្ញា​មួយ​ចំនួន​ទៀážâ€‹áž”ាន​លáŸáž…​ឡើង​៖
- ស្រកទម្ងន់យ៉ាងលឿន
- គ្រុនក្ážáŸ…ផ្ទួនៗឬបែកញើសច្រើននៅពáŸáž›áž™áž”់
- អស់កម្លាំងល្ហិážáž›áŸ’ហៃរកអ្វីប្រដូចគ្មាន
- ហើមក្រពáŸáž‰ (ពងបែក) នៅក្រោមឃ្លាកក្រលៀននិងកញ្ចឹងករយៈពáŸáž›áž™áž¼ážš
- រាគរូសរយៈពáŸáž›áž‡áž¶áž„មួយសប្ážáž¶áž áŸ
- ដំបៅឬរលាកបបូរមាážáŸ‹ážšáž“្ធគូážáž“ិងអង្គជាážáž· (ប្រាប់ភáŸáž‘)
- រលាកទងសួáž
- មានស្នាមជាំពណ៌ក្រហមពណ៌ផ្កាឈូកឬពណ៌ស្វាយនៅលើស្បែកក្រោមស្បែកក្នុងមាážáŸ‹áž”្រមុះឬážáŸ’របកភ្នែក។
- ឆាប់ភ្លáŸáž…ភ្លាំងកើážážšáŸ„áž‚ážáž”់ប្រម៉ល់ក្នុងចិážáŸ’ážáž ើយប្រពáŸáž“្ធប្រសាទដំណើរការមិនរៀបរយ។ល។
រោគ​សញ្ញា​នី​មួយ​ៗ​ក្នុង​ចំណោម​រោគ​សញ្ញា​ទាំង​នáŸáŸ‡â€‹áž¢áž¶áž…​មាន​ជាប់​ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​រោគ​សញ្ញា​ផ្សáŸáž„​ទៀážâ€‹áŸ”​ហáŸážáž»â€‹áž“áŸáŸ‡â€‹ ដូច​ការ​កážáŸ‹â€‹ážŸáž˜áŸ’គាល់​ពី​ážáž¶áž„​ដើម​មក​ដែរ​មធ្យោ​បាយ​ážáŸ‚​មួយ​គážáŸ‹â€‹ážŠáž¾áž˜áŸ’បី​អោយ​ប្រាកដ​​ážáž¶â€‹áž¢áŸ’នក​មាន​ផ្ទុក​មáŸâ€‹ážšáŸ„គ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž¬â€‹áž¢ážáŸ‹â€‹áž“ោះ​អ្នក​ážáŸ’រូវ​ážáŸ‚​ទៅ​ពិនិážáŸ’យ​ឈាម​។ រោគ​​សញ្ញា​ភាគ​ច្រើន​ក្នុង​ចំណោម​រោគ​សញ្ញា​ទាំង​នáŸáŸ‡â€‹áž ើយ​និង​ជម្ងឺ​អáŸážŠážŸáŸâ€‹áž‚ឺ​បណ្ážáž¶áž›â€‹áž˜áž€â€‹áž–ី​ការ​ឆ្លង​ពី​​ជម្ងឺ​​ឱកាស​និយម​ដែល​កើážâ€‹áž¡áž¾áž„​ដោយ​សារ​ážáŸ‚​ប្រពáŸáž“្ធ​ការ​ពារ​រាង្គ​កាយ​របស់​អ្នក​ážáŸ’រូវ​បាន​បំ​ផ្លាញ​៕